Wie is Chloë Angé?
Chloë Angé is projectcoördinator bij de vzw VIA, een onthaalbureau voor nieuwkomers gekend als Bureau d'Accueil pour Primo-Arrivants of kortweg BAPA. Chloë coördineert er de activiteiten van het CAMIM-project, de Franse afkorting voor "Cocreatie voor een betere opvang en integratie van migranten in Brussel". Binnen het programma Co-Creation begeleidden de ULB en VIA het onderzoeksproject De financiering van het 3-jarig project maakte de cocreatie met nieuwkomers mogelijk. De activiteiten van VIA worden sinds maart 2021 intern voortgezet en verder ontwikkeld.
CAMIM = een Vrijwilligerscel + een Module voor Zelfvertrouwen + een Immersiehuis
Het CAMIM-project is ontstaan uit het idee om samen met nieuwkomers activiteiten op te zetten om het onthaalprogramma van VIA verder aan te vullen. In het kader van dit project werden drie initiatieven ontwikkeld:
- een Vrijwilligerscel die nieuwkomers de mogelijkheid biedt om vrijwilligerswerk te doen binnen een netwerk van partnerverenigingen in Brussel;
- een Module voor Zelfvertrouwen: nieuwkomers kunnen hier de balans op maken van de vaardigheden die zij hebben ontwikkeld in de loop van hun parcours en die ze nodig hebben om te werken aan hun projecten en hun verankering in België;
- het Immersiehuis: een plaats waar ze informeel hun Frans kunnen oefenen bij een kopje thee of koffie en waar kleine activiteiten worden georganiseerd.
Sociale innovatie in het CAMIM-project
Het vernieuwende aspect lag in het feit dat de nieuwkomers centraal stonden in dit project, maar vooral ook dat ze het verloop van hun eigen integratie mee konden bepalen. Nieuwkomers zijn een veelbesproken beleidsonderwerp zowel wat betreft integratie als migratiekwesties in het algemeen, maar ze hebben geen inspraak. Tijdens het CAMIM-project werden vrijblijvende activiteiten ontwikkeld die beantwoorden aan hun individuele behoeften en werden de nieuwkomers beschouwd als deskundigen inzake integratiekwesties. Zij weten wat ze nodig hebben om hier in Brussel hun plaats te vinden.
Dankzij de steun van Innoviris...
Het CAMIM-project bracht academische onderzoekers, maatschappelijk werkers en nieuwkomers samen. Cocreatief onderzoek vereist een aanpassing van de gebruikelijke rollen die elke actor speelt; er moet worden samengewerkt en de kennis van elke actor is evenveel waard. Met de juiste houding en de juiste hulpmiddelen kunnen we de dingen anders bekijken. Dankzij de steun van Innoviris kon het projectteam de tijd nemen om te zoeken naar deze hulpmiddelen, ruimten en nieuwe manieren van werken.
In Brussel bruist het van de vernieuwende ideeën
Voor Chloë is Brussel een stad waar heel wat wordt geïnnoveerd dankzij de aanwezigheid van een robuust netwerk van verenigingen en een hele grote betrokkenheid van de burgers. Brussel valt op dankzij zijn maatschappelijk middenveld waar samenwerkingsverbanden, synergieën en innovatieve ideeën in overvloed aanwezig zijn.
Het parcours van een nieuwkomer vanaf zijn aankomst in de lokalen van VIA
Met het CAMIM-project heeft de vzw VIA activiteiten ontwikkeld die complementair zijn aan het onthaalprogramma, wat ook de belangrijkste opdracht van VIA is als het Brusselse equivalent van de Waalse en Vlaamse integratieprogramma's. Chloë legt uit:
Wanneer iemand bij VIA binnenkomt, gaan we eerst na of hij/zij in aanmerking voor het onthaalprogramma. Daarvoor moet hij/zij voldoen aan de criteria van een nieuwkomer: niet-Belg zijn, ouder zijn dan 18 jaar, ingeschreven zijn in het vreemdelingenregister van één van de 19 Brusselse gemeenten en beschikken over een wettelijke verblijfsvergunning sedert minder dan drie jaar en voor meer dan drie maanden. Als de persoon in aanmerking komt, wordt hij in zijn eigen taal ontvangen en begeleid door een maatschappelijk werker. De maatschappelijk werker zal zowel een taalkundige als een sociale evaluatie uitvoeren om de betrokkene geïndividualiseerde sociaal-professionele ondersteuning te bieden (huisvesting, administratie, tewerkstelling, gezinssituatie, ...) en zal hem/haar vragen zich in te schrijven voor cursussen Frans tot niveau A2.
Naast individuele begeleiding worden ook twee opleidingscursussen aangeboden als onderdeel van het onthaalprogramma. Een eerste opleiding van 10 uur over de "Rechten en Plichten" in België, en daarna een "Opleiding burgerschap" van 50 uur over de geschiedenis van België, de instellingen, het economisch systeem, ...
Wat ze leuk vindt aan haar job ...
Ik hou ervan om het effect van de ontwikkelde activiteiten te analyseren en te begrijpen. In de sociale sector worden veel projecten ontwikkeld, maar er is weinig ruimte om samen met de deelnemers de effecten ervan te analyseren. Wat speelt er in hun leven? Wat wordt er gecreëerd en wat is de impact van de activiteiten? Welke troeven moeten worden versterkt of welke processen moeten worden gewijzigd? Samen dingen kunnen begrijpen, komen tot de kern van de zaak, onze praktijken en onze ervaringen analyseren om er de effecten van te begrijpen, dat is echt wat ik het liefste doe.
Haar achtergrond
Vóór het CAMIM-project hield Chloë zich ook bezig met migratiekwesties, maar dan op humanitair vlak. Zij was eerder betrokken bij de opvang van transmigranten of asielzoekers en dat heeft haar ertoe aangezet om aan dit project te werken. Zij beseft dat de politieke vraagstukken over de opvang van transmigranten gedeeltelijk voortkomen uit het gebrek aan een goed integratiebeleid. Iets wat nog maar twintig jaar geleden werd ontwikkeld. Ons vermogen of onvermogen om samen te leven, heeft een grote invloed op het beheer van de opvang en de mobiliteit van bevolkingsgroepen. "Ik besefte dat we met dit project konden SAMENWERKEN met de betrokkenen aan integratiekwesties. Op dat moment wist ik dat we de koe bij de horens moesten vatten en kijken wat we konden verbeteren."
Haar sleutelwoord voor innovatie
Sociaal, want als we het over innovatie hebben, denken we vaak aan technologie, gezondheidszorg of het milieu, maar we denken zelden aan de sociale sector. Nochtans is dit ook een plek waar men innoveert en waar men kan innoveren. Er is een schrijnend gebrek aan financiële middelen. In de sociale sector gebeurt er veel op het gebied van innovatie, maar we denken er niet meteen aan.
3 tips voor Brusselse vernieuwers:
1) Vertrouw op de vragen van je publiek, hierdoor beperk je het nemen van risico's.
2) Gun jezelf de tijd om te experimenteren, neem de tijd om alle fasen te doorlopen die voor de verwezenlijking van het project nodig zijn, zelfs de moeilijke momenten, want daar kun je heel wat van leren.
3) Voorzie de nodige middelen (financieel en menselijk) om te slagen en vermijd dat de dingen maar half gedaan zijn.
